Başka Birinin Yol Haritası: ÇIPLAK

Millî Reasürans Sanat Galerisi, Türk resminde “Çıplak” konulu resimlerden oluşan bir seçki sergisi 2-27 Mart 2004 tarihleri arasında izlenebilir.

Sergi, çıplak vücudun resim sanatındaki kullanım fikri üzerinden, insana ait tek mekan olarak bedenin olası tüm hallerini görünür kılmayı amaçlıyor.

Sergiye, 20. Yüzyılda çıplaklığa ilişkin fikirler geliştirmiş yazar ve düşünürlerin metinlerinden alıntılar eşlik ediyor.

Yaklaşık bir yıllık bir sürecin ürünü olan sergi, Levent Çalıkoğlu’nun küratörlüğünde gerçekleştiriliyor.

Millî Reasürans Sanat Galerisi, Türk resminde çıplak bedenin kullanımına ilişkin bir seçki sergisi düzenliyor. Yaklaşık 1945 sonrası üretilen çıplak içerikli resimlerden oluşan sergi, resim sanatında çıplak bedenin kullanımına neden olabilecek kavramları izleyiciye duyumsatmayı amaçlıyor.

Sergiyi düzenleyen Levent Çalıkoğlu, resim sanatında çıplağın kullanımını, başka birinin bedenine bakmanın yol haritası olarak tanımlıyor. Çalıkoğlu’na göre çıplak denilince genellikle herkesin aklına öncelikle sanatsal bir temsil kategorisi olarak nü geliyor. Oysa çıplak bir bedenin kullanımının farklı gerekçeleri olabilir. Küratör bu olasılıkları şöyle sıralıyor: “İster canlı bir modelden isterse de üreticisinin erotik arzularını ifşa eden imgeleminden fışkırmış olsun, uzama aktarılan her çıplak, insana ait tek mekan olarak bedenin olası tüm hallerini kuşatabilir: Giysinin ardını gösterir, tecrit edilmenin, işkencenin hedef seçtiği yerdir, seyretmenin-dikizlemenin hazzını yaşatır, öteki cinsin tarifini üstlenir, güzelliğin metaforu olur, cinsel emarelerin dışavurumunu gizler veya haykırır, arzulanılan tenin yumuşaklığını duyumsatır, baştan çıkarmayı seremonileştirir, sevgilinin vücuduna duyulan özlemin karşılığı olur, ruhu sarmalayan kabuğa dönüşür...”

Bu nedenle hangi estetik ve öznel gerekçelerle yapılmış olursa olsun ve hangi toplumsal ve kişisel cinsiyet hiyerarşisinin pekiştirilmesine katkıda bulunursa bulunsun çıplak olma hali iki temel soruyu kışkırtır: Bu beden “neden çıplak?” ve ona “kim bakıyor?”

Sergi, bu iki soruya cevap arayan farklı içerikteki yapıtlardan oluşturuluyor.

Çıplak” adlı serginin kurgusu da kendisine özgü bir düzenlemeye dönüştürüldü. Sergi vesilesiyle seçilen yapıtlara 20. yüzyılda bedenin, çıplaklığın, vücudun, erotizmin kullanımına ilişkin tarifler getirmeye çalışan yazar ve düşünürlerin metinleri eşlik ediyor. Çalıkoğlu, serginin kurgusu hakkında şunları söylüyor: “Seçilen resimler, benzerlik gösterebilecek bir gruplandırmaya tabi tutulmadan ilişkilendirildi, bazen de tek başlarına özgürce konuşmalarına olanak tanındı. Sergi mekanın içerisinde dolanacak olan yazı ise, bir yol gösterici olarak değil daha çok sendeletici, imgeyi kıran bir işaret olarak kendi bağımsız akışına bırakıldı, yeri geldiğinde istiflendi, ucuca eklenen anlamlı bir örgüye dönüştürüldü. Fakat ne yazının ne de imgenin birbirini kuşatmasına, keskin ve belirgin referanslar doğurmasına müsaade edilmedi. Bu nedenle her iki gösterileni de çıplak bir belirteç olarak okumalı ve kavramları hayal gücünün çağrışımlarına bırakmalı. Yapıtlar açık bir şekilde çıplak vücudu konu edinseler de çıplaklığın hayal gücüyle ilintili olduğu unutulmamalı.

2-27 Mart 2004 tarihleri arasında görülebilecek sergiye Fikret Mualla, Naile Akıncı, Nuri İyem, Saip Tuna, İhsan Cemal Karaburçak, Hakkı Anlı, Avni Arbaş, Nejat Devrim, Nedim Günsur, Yüksel Arslan, Hamit Görele, Bedri Rahmi Eyüpoğlu, Leyla Gamsız, İlhan Berk, Altan Adalı, Erol Akyavaş, Burhan Uygur, İsmail Türemen, Ömer Uluç, Ergin İnan, Cihat Aral, Nevhiz, Zehra Aral, Fatma Tülin, Bedri Baykam, Mustafa Horasan, Temür Köran, Taner Ceylan, Selahattin Yıldırım katılıyor.