KURULUM

METİN

Serginin Küratörü Marcus Graf, izleyiciler için sergi üzerine şu değerlendirmede bulunmakta: “Kazı Resim, Gündüz Gölönü’nün 1960’ların sonundan 1990’ların ortasına kadar ürettiği baskı işlerine odaklanıyor. Bu retrospektif sergi, sanatçının süsleme ile anlatı, gelenek ile çağdaşlık, geleneksel İslam sanatı ile Minimalizm, Op-Art gibi Batı’daki modern hareketlerde bulunan dekoratif unsurları birbirine nasıl bağladığına dair muazzam bir hikâye anlatıyor. Sanatçının eserleri kültürler ötesi, çoğulcu ve çoklu nitelikleri sayesinde kültürel hegemonya ve üstünlüğün her türlüsüne karşı çıkıyor. Gündüz Gölönü’nün oluşturduğu külliyat, görsel sanatlar ile kültürel ifadelerin çeşitli biçimleri arasında köprüler kurmayı hedefleyen, bitmek tükenmek bilmez bir macerayı içeriyor. Burada semboller ve dokular, sözcükler ve süslemeler, figürler ve soyutlamalar, başka dünyaların dilleri yekpare bir bütüne dönüşüyor. Bu bağlamsal boyut, Gölönü’nün eserlerine sanatın ve estetiğin sınırlarını aşan bir önem kazandırıyor çünkü sanatçı, içinde yaşadığımız ayrı cinsten gerçeklikleri eleştirel bakışla gözler önüne sererken bilgi üretimi için de alternatif yollar öneriyor. Gölönü’nün külliyatı işte bu nedenle sanattaki postmodern yaklaşımın erken dönem örneklerindendir. Kültürler ötesi, çoğulcu ve çoklu niteliklerinin yanı sıra postmodernizmin farklılık temelindeki eleştirisinin bilinciyle sanatçının eserleri, kültürel hegemonya ve üstünlüğün her türlüsüne karşı çıkar.”

Sanatçı ile yapıtları üzerine konuşurken şöyle demiştir: “Son dönemde yaptığım işler sayesinde anladım ki İslam sanatının temel kıstası ışık kullanımında ve o ışığın yüzeyler üzerindeki yansımaları olan geometrik motifler yatıyor. Bu bence minyatürün başlangıç noktasını oluşturuyor ve ben bunu işlerimde bu fikirleri çeşitli modern yaklaşımlar ve gravür teknikleriyle birleştirerek kullanıyorum. İslam minyatürlerinde ışığın dağılımının kullanımının analizini yapmak bana motif ve gridlerin temel kullanımına dair zengin bir kaynak sundu. Bunun ötesinde benim işlerim İslam'da tasavvuf düşüncesine ait birlik ve çeşitlilik kavramlarının felsefi yönleriyle ilgili. Sanatta ifade edilmiş halleriyle tasavvuftaki madde ve yaşamın birliğine dair fikirler benim başarmak istediğim şeyin temelini oluşturuyor. Bir resmin nihaî sonucu olabilecek birliğin arkasında evrenin moleküler doğası yatıyor gibi hissediyorum.

Sanatçının amacı, tıpkı tasavvuf felsefecileri gibi, en basit birim ya da işaretle başlayarak ve bir bütüne ulaşmak üzere bunlardan pek çok sayıda kullanarak o birliğin doğasını yaratmak ve iletmektir. Hem öğretmenliğimin hem de sanatımın gelişiminde her zaman fark ettim ki en basit motifler paradoksal olarak karmaşık fikirlerin ifadesi için en zengin aracı sunuyor.”

Evrim Altuğ ise yazısında sanatçının yapıtalarıyla ilgili şunları söylemekte: “Gündüz Gölönü (1937-2014) yapıtlarını birer bilgi taşıyıcı araç - medium olarak görmekten hiç vazgeçmez. İmgeye bu sorumlulukla yaklaşır, ilettiği bilginin çok sesli ve mümkün olan en derin ve uzun ömürlü imasını, sanatın çoksesli anlatım olanaklarıyla, esnek bir tavırla araştırır. ‘Leksikoloji / Lexicology / Kelimebilim’, yapıtlarında önemli bir estetik ve görsel anlatım aracı olarak yerini alır. Gölönü’nün bu bağlamda ‘Etimoloji’ ile ilişkisi de hiç bitmeyecektir. Aynı şekilde Gölönü, sözcüğün biçimsel görünüşü ile ilgilenen ‘Morfoloji’yi de bir plastik dil üretim metodu olarak, eserlerine sıklıkla dahil eder. Şeylerin kökeniyle ilgilenmek, yapıtlarının ‘doğası’nın da temellerini rasyonel bir tavırla sağlamlaştırır, ama bir yandan onları evrimci bir yaklaşımla ‘kataloge’ de eder.

Gölönü’nün sanatçı kitapları, bilgiyi muhafaza edip ona insanlığa bırakılabilecek emanet misali yaklaştığı birer ‘barınak’ gibi, ihtiyat ve nezaketle tasarlanmıştır. Sanatçı dilin ve ele aldığı kavramların semantik arkeolojisini Sümer ve Latin, Eski Yunan, Arapça ve Eski Türkçe, Osmanlıca, İngilizce gibi birçok dilin akustik ve yazınsal refakatiyle, plastik olarak da heterojen karakterdeki eserlerinin tabakalarına sindirir. Çalışmalarında yer, deniz ve gök haritalarının o evrensel kâşif - karakteri de varlık gösterir. Hem siyasî, hem coğrafi anlam haritalarıdır bunlar. Gölönü eserlerinin kişiliği, oto portre değerindeki eserine verdiği isim gibi, ‘organik / geometrik’tir, yani hem ruhsal, hem zihinsel bir kökenden gelir. Hem dikey, hem yatay, hem düşey ve hem de spiraldir.”

Evrim Altuğ, Marcus Graf

ESERLER

KİTAP

KAZI RESİM

Yayınlayan: Millî Reasürans T.A.Ş.

1. Baskı, 1000 adet

ISBN 978-605-2391-07-5

Organizasyon: Millî Reasürans Sanat Galerisi

Küratör: Marcus Graf

Yardımcı Küratör: Melike Bayık

Asistan Küratör: Öykü Demirci

Metin: Evrim Altuğ, Marcus Graf

Röportaj: Berin Gölönü

Çeviri: Çağdaş Acar, Rana Öztürk

İngilizce Düzelti: Berin Gölönü

Fotoğraf: Nathan Ely, Engin Gerçek / Studio Majo, Ayşe Ceyda Kutman, Mark Niznit

Grafik Tasarım: Yeşim Demir Pröhl

Grafik Tasarım Uygulama: Didem Uraler Çelik

Baskı Öncesi ve Baskı: Mas Matbaacılık San. ve Tic. A.Ş.

UYARI

Bu İnternet Sitesi içeriğinde yer alan tüm yayınlar Milli Reasürans Sanat Galerisi'ne ait olup izin alınmaksızın kısmen veya tamamen kopyalanamaz, başka bir yere taşınamaz, her ne şekilde olursa olsun yayımlanamaz ve kaynak gösterilmeksizin kullanılamaz. Bu hususu ihlal eden kişiler hakkında 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu ve 5237 sayılı Türk Ceza Kanununda yer alan hukuki ve cezai yaptırımlar uygulanarak yasal işlemler başlatılır.

SÖYLEŞİ

BASINDAN